سیاست اجتماعی، توسعه اجتماعی و نهادهای غیررسمی

توسعه اجتماعی فرایند ایجاد دگرگونیهای بنیادی در ساختارها و روابط اجتماعی به‌منظور تحقق اهداف ادغام اجتماعی، انسجام اجتماعی و پاسخگو کردن کارگزاران و سازمانهای صاحب‌قدرت و مسئول در برابر صاحبان حق است. در عین حال سیاست اجتماعی مکانیزمی است برای دخالت دولت در حوزه رفاه اجتماعی. مشخصه اصلی این فرایند، ارتقای شاخصهای انسانی، اقتصادی و اجتماعی جامعه است. به قرینه مفاهیم و روشهای مطرح در ادبیات توسعه اقتصادی، در مبحث توسعه اجتماعی نیز می‌توان از کنشگران اصلی و فرعی، نهادهای مَحمل و پشتوانه‌های فرایند توسعه و نیز ساختارهای مشوق یا مانع آن سخن گفت. هرچند به‌لحاظ تاریخی تاکنون دولت به‌عنوان کنشگر اصلی توسعه اجتماعی شناخته می‌شد، اما به‌تدریج عرصه جدیدی در ادبیات توسعه اجتماعی گشوده شده که از جمله می‌توان به عرصه «نهادهای غیررسمی» اشاره کرد. فرضیه اصلی ادبیات جدید توسعه اجتماعی آن است که نهادهای غیررسمی، به‌مثابه حاملان اصلی سرمایه اجتماعی، بالقوه می‌توانند ظرفیت چشمگیری برای ارتقای سطح توسعه اجتماعی از خود بروز دهند. معرفی این نهادها، چگونگی بازسازی توسعه‌ای آنها و نیز مروری بر چند تجربه بین‌المللی، موضوع این مقاله است.